صحبت‌های جالب نخبه کهگیلویه و بویراحمدی که به دیدار «رهبر انقلاب» رفته است / خدمات بنیاد نخبگان به روایت سمیه حسن‌نیا / مدیران نباید نخبگان را رقیب خود بدانند / حس ارزشمند بودن را باید در دختران تقویت کرد/ مدیریت خشم و مهارت تفکر انتقادی را یاد نگرفته‌ایم.

سمیه حسن‌نیا جوان 35 ساله کهگیلویه و بویراحمدی، دکترای روانشناسی تربیتی از دانشگاه شیراز، دارای 16 سال سابقه کار در آموزش و پرورش است. چهار سال مسئول امور بانوان در اداره‌کل آموزش و پرورش استان بوده و هم‌اکنون نیز در مرکز تخصصی مشاوره آموزش و پروش مشغول به خدمت است.

طبقه سوم درمانگاه فرهنگیان یاسوج در اتاقی بسیار ساده بدون تشریفات معمول به حضور او رسیدیم. در حالی که بسیاری از مسئولین کهگیلویه و بویراحمدی در ساختمان‌های بسیار مجلل حضور دارند، محل کار سمیه حسن‌نیا از مستعدان برتر کهگیلویه و بویراحمدی آنقدر ساده است که اصلاً قابل مقایسه با محل کار بسیاری از مسئولین نیست. همین سادگی و بی‌آلایشی را در رفتار او نیز می‌توان دید. حسن‌نیا با وجود موفقیت‌های متعددی که در حوزه تحصیلی و کاری به دست آورده، معتقد است که مهمترین وظیفه او مادری است. گفتنی است وی در سال جاری در نشست رهبر انقلاب با نخبگان کشوری نیز حضور داشته است.

وی در خصوص فرایندهای تحصیلی خود اظهار داشت: دیپلمم رشته انسانی بوده است؛ اول دبیرستان که انتخاب رشته کردم با معدل 19.5، رشته انسانی را انتخاب کردم. همان موقع معلم فیزیکم خیلی ناراحت شد و می‌گفت یک رشته دیگر را انتخاب کن. اما به خاطر علاقه‌ام، این رشته را انتخاب کردم.

وی افزود: در همان سال اول کنکور، بدون استفاده از کلاس‌های آموزشی مؤسسات، با رتبه 300 وارد دانشگاه شدم.

حسن‌نیا ادامه داد: سال 1385 وارد دانشگاه تربیت معلم شدم و در رشته علوم تربیتی تحصیل کردم. سپس با رتبه اولی و آزمون وارد تربیت معلم شیراز در مقطع کارشناسی رشته مشاوره شدم و این مقطع را با رتبه اول به پایان رساندم.

وی گفت: همان سال در مقطع کارشناسی ارشد با رتبه 27 در تهران مشغول به تحصیل و با رتبه اول فارغ‌التحصیل شدم و سپس توانستم در سال 1392 دکتری دانشگاه شیراز را با استفاده از امتیاز استعدادهای درخشان به دست بیاورم و با رتبه دوم به پایان برسانم.

این مستعد برتر در ادامه به نحوه آشنایی‌اش با بنیاد نخبگان پرداخت و گفت: به جهت اینکه سرم به درس مشغول بود، خیلی پیگیر مسائل بنیاد نبودم؛ تا اینکه آشنایی من مصادف شد با بعد از پایان مقطع دکتری. از طریق یکی از دوستانم که هیئت علمی شد، متوجه شدم از یکی از طرح‌های بنیاد استفاده کرده است. الأن اسم آن طرح اسمش شهید شهریاری است.

وی افزود: بعد که در سایت بنیاد جست‌وجو کردم، متوجه شدم همه ویژگی‌های لازم برای طرح مذکور را دارم. سپس مدارک را بارگذاری کردم. بعد از شش ماه برای من ایمیل آمد که شما برنده شده‌اید.

حسن‌نیا در خصوص شرایط برنده شدن این طرح گفت: استعداد درخشان شدن در تمام دوره های تحصیلی حتی در مقطع دیپلم، مقالات و تألیفات، کارهای اجرایی و فرهنگی و آموزش و تدریس در دانشگاه از جمله مواردی هستند که امتیازآور بودند.

وی ادامه داد: چند جلسه با بنیاد نخبگان استان کهگیلویه و بویراحمد همکاری داشته‌ام. از جمله در جلساتی همچون دیدار با امام جمعه و هفته پژوهش شرکت کردم که در آن متوجه دغدغه‌مندی و پیگیری مجدانه دکتر اکوانی رئیس بنیاد نخبگان کهگیلویه و بویراحمد شدم. او به جد پیگیر مطالبات دانشجویان و نخبگان هست. این موضوع را در بیانات و همکاری‌های او دیدم.

حسن‌نیا گفت: در خصوص برگزاری کارگاه‌های آموزشی نیز اعلام آمادگی کرده‌ام.

وی افزود: بنیاد نخبگان طرح‌های خیلی خوبی برای دانشجویان دارد؛ هم طرح‌های تحصیلی و هم طرح احمدی روشن که در خصوص مسأله‌محوری است و طی آن، افراد مستعد در کنار هم جمع می‌شوند تا یک مسأله را مورد بررسی قرار دهند و در این بازه زمانی، بنیاد به آنها حقوق و مزایا پرداخت می‌کند.

این مستعد برتر گفت: توصیه ما این است که دانشجویان در طول تحصیل حتماً سری به بنیاد نخبگان بزنند؛ مخصوصاً در هسته‌های مسأله محور شرکت کرده و کارایی خود را در حل مسائل کشور نشان دهند.

وی در خصوص جایزه شهید شهریاری گفت: با برنده شدن این جایزه، وقتی قرار است در فراخوان جذب هیئت علمی شرکت کنیم، بنیاد نخبگان ما را تحت حمایت خود قرار می‌دهد و ما مستقیماً به جلسه مصاحبه دعوت می‌شویم.

وی تأکید کرد: البته من جایزه شهید شهریاری را سال 1399 بردم. اما جذب من مربوط به سال 1398 است و به واسطه این طرح جذب هیئت علمی دانشگاه نشده‌ام.

حسن‌نیا در ادامه به خدمات نظام به نخبگان پرداخت و گفت: اولین هدف بنیاد، شناسایی، جذب و نگهداشت نخبگان است. بنیاد در این سال‌ها دو هدف عمده داشته است؛ تأمین مسکن نخبگان و دوم شغل نخبگان. بنیاد، طی طرح‌هایی با عنوان وام مسکن شروع کرد اما نتوانست نخبگان را زیاد راضی کند. ولی سال گذشته مسکن به طور جدی‌تر مورد نظر قرار گرفت. در حوزه شغل هم، منظور این است که بنیاد بستری را فراهم کند که افراد بتوانند طی آن استعداد خود را بروز و ظهور دهند.

وی در ادامه به وضعیت فراهم کردن بستر اشتغال برای نخبگان اشاره کرد و گفت: بنیاد به دو صورت در پی جذب نخگبان است؛ نخست، جذب نخبگان در دستگاه‌های اجرایی است. امسال برای اولین بار دولت، 200 میلیارد تومان برای جذب در دستگاه‌های اجرایی اختصاص داده است. این طرح ادامه دارد و دستگاه‌های اجرایی هر سال باید 20 درصد از افراد مورد نیاز خود را از بین نخبگان انتخاب کنند.

وی در ادامه در خصوص ضرورت امیدبخشی به نسل جوان گفت: امید از نگاه روانشناسی، یک هیجان مثبت ناظر به آینده است، اما از دل شرایط کنونی به وجود می‌آید. امید، خوشبینی صرف نیست. اتفافاً خوشبینی می‌تواند نتیجه امید باشد. امید ما را وادار می‌کند به این‌که سخت‌تر کار کنیم. جوانی را بهتر ببینیم تا آینده‌ی بهتری را رقم برنیم. ما در امید به دنبال خوشبینی‌های واهی نیستیم؛ اتفاقاً امید یک کارکرد کاملاً واقعی دارد.

این مستعد برتر ادامه داد: ارتباط موضوع امید با نخبگان این است که نخبه نباید با اولین نه و بی‌اعتنایی یک مسئول، ناامید شده، بساطش را جمع و مهاجرت کند. نخبگان باید بنشینند و نسبت به مسئولیتی که به جامعه دارند، پاسخگو باشند. در مقابل، مسئولین اجرایی کشور هم باید به مطالبات به‌حق نخبگان توجه کنند.

وی ادامه داد: یکی دو سال اخیر بنیاد نخبگان استان پیگیری‌های خیلی خوبی داشته است، افراد را رصد می‌کنند و با آنها تماس می‌گیرند. این‌ها می‌تواند نخبه‌ها را امیدوار کند.

حسن‌نیا در خصوص مهاجرت برخی از نخگبان اظهار داشت: از کلاس دوره دکتری خودم، یکی از دانشجویان مهاجرت کرد. در حالی که چند جا در کشور تقاضای جذب هیئت علمی داده بود، به‌‎محض این‌که برای دو کشور خارجی درخواست داد، پذیرش گرفت و الأن در خارج از کشور در دوره فلوشیپ مشغول به تحصیل است.

وی ادامه داد: در دیداری که با مقام معظم رهبری داشتیم، ایشان گفت: برخی‌ها تمام تلاش‌شان را می‌کنند تا نخبه جذب هیئت علمی نشود. همین‌ها باعث می‌شود نخبه فکر کند در این کشور هدر می‌رود و یکی از دلایل فکر کردن به مهاجرت نیز همین است؛ یعنی شرایط برای او فراهم نیست.

حسن‌نیا در خصوص ارتباط دانشگاه با صنعت و جامعه گفت: یکی از راه‌های ارتباط از طریق شرکت‌های دانش‌بنیان انجام می‌شود؛ در زمینه‌های پزشکی، کشاورزی و ... . با وجود اینکه در گذشته توجه چندانی به نخبگان حوزه علوم انسانی نمی‌شد، اما این نگاه در حال تغییر است و شاخص‌های نخبگی تغییر کرده است؛ یعنی از تعداد مقاله به شاخص مسأله‌گشایی تغییر کرده است. این موضوع حتی در ارزیابی اساتید هم لحاظ می‌‍شود.

حسن‌نیا در خصوص تعریف نخبه گفت: نخبه کسی است که توانایی و استعداد ذاتی دارد و با تلاش و پشتکار خودش سعی کرده آن را رشد دهد و البته باید در جامعه زمینه بروز و ظهور آن استعداد فراهم شود. بنابراین یکی طرف قضیه، خود نخبه و طرف دیگر آن، جامعه است.

وی در ادامه گریزی به حوادث اخیر در کشور زد و با بیان اینکه کاش تریبون و قدرت اجرایی داشتیم تا حس ارزشمند بودن را در دختران تقویت می‌کردیم، گفت: حوادث اخیر مشخص کرد نیاز به نخبگان علوم انسانی چقدر لازم است.

وی با اشاره به خشونت در برخی از دانشگاه‌ها افزود: وقتی در بهترین دانشگاه علمی ما این رفتارها را داریم، یعنی مدیریت خشم و مهارت تفکر انتقادی را یاد نگرفته‌ایم. بنابراین جهاد تبیین ضرورت دارد.

حسن‌نیا اظهار داشت: این نسل که به آنها نسل z می‌گویند، کسانی هستند که اکثر تصمیم‌گیری‌ها و منابع شناخت‌شان، برگرفته از فضای مجازی است. این موضوع را می‌توان وقتی دید که برخی از آنها دستگیر می‌شوند که فوری می‌گویند ما جوگیر شدیم. بنابراین در بین این نسل، سواد رسانه‌ای درستی وجود ندارد.

این نسل به‌طور کاملاً جوزده و صرفاً برای تخلیه برخی هیجانات دست به چنین اقدامات خشونت‌باری می‌زنند. در حالی که نسل‌های پیشین اینچنین نبودند.

بخش زیادی از این مسائل به ضعف خانواده‌ها در گفت‌وگو برمی‌گردد. بر اساس اصول روانشناسی، هر خانواده باید بیشتر از 17 دقیقه در طول روز گفت‌وگو داشته باشند. در بحث آموزش و پرورش هم، آموزش‌های لازم را نداریم. آموزش‌های منسجمی که مبتنی بر نیازسنجی و آسیب‌شناسی باشند نداریم.

این مستعد برتر یکی از دلایل توسعه‌نیافتگی استان کهگیلویه و بویراحمد را ضعف در شایسته‌سالاری دانست و عنوان کرد: مدیران نباید نخبگان را رقیب خود بدانند. در حالی که نخبگان می‌توانند در کنار آنها به توسعه استان کمک کنند.

وی در پایان گفت: برخی از مسائل کهگیلویه و بویراحمد از دسته مسائل غیرقابل حل نیستند. مسئولین نباید نخبگان را رقیب خود ببینند بلکه باید آنها را رفیق خود بدانند. از نظرات و فکر مشورتی آنها استفاده کنند. من فکر می‌کنم بسیاری از مسائل با هزینه کمتری حل خواهند شد. 

وی افزود: حضرت آقا هم فرموند نخبگان نشان داده‌اند برای مسائل کشور راهکارهایی دارند و می‌توانند مشکلات را حل کند. اما به دلیل سوءمدیریت نتوانسته‌اند راهکارهای خود را به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ کنند.